پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند: مِنَ الذّنوبِ الّتی لا تُغْفَرُ، لَیْتَنی لا اُؤاخذُ إلا بِهذا؛ از گناهانی که بخشوده نمی شود این است که کسی بگوید: کاش به گناهی جز این بازخواست نشوم! (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
یکی از گناهان بزرگ، «کوچک شمردن گناه» است.
این نکته، به شکلهای مختلفی در انسان بروز می کند. گاهی می گوید: کاش گناه من همین بود! یا می گوید: گناه من در مقابل معصیتهای دیگران که چیزی نیست! یا می گوید: اگر بنا باشد خداوند به خاطر این گناه مرا و امثال مرا به جهنم ببرد، دیگر جایی برای فرعون ها، شدّادها، حجّاج ها، هیتلرها و صدّام ها باقی نمی ماند!
همه اینها نشانه ناچیزشمردن گناه است و این، گستاخی و جرأت بر گناه را در انسان زیادتر می کند. از گناه و مؤاخذه نسبت به آن باید هراسان بود، نه بی خیال. این که انسان به خدا بگوید:
من بد کنم و تو بد مجازات دهی
پس فرق میان من و تو چیست؟ بگو
این یک تفکر غلط است. اگرچه خدا از همه مهربان تر و رحمان و رحیم و توّاب و غفّار است، قهّار و منتقم و عادل هم از اوصاف دیگر اوست.
«چو بد کردی مشو ایمن ز آفات...»
وقتی گنهکار، جرم و معصیت خویش را ناچیز شمرد، به گناهان بیشتر و بزرگتر روی می آورد. این است که امام عسکری علیه السلام فرموده است خداوند این گونه گناه را نمی آمرزد.
گرچه در فرهنگ دینی ما گناه صغیره و گناه کبیره داریم، گناه کوچک را هم نباید کوچک شمرد. چه بسا یک جنگل بزرگ، با شعله ی یک کبریت بسوزد و خاکستر شود، امام علی علیه السلام فرموده است: « گناهان کوچک را کوچک مشمار، چه بسا همین ها مایه هلاک تو گردد» (2).
پی نوشت:
1. تحف العقول، ص 487
2. غررالحکم، ج6، ص 335 (لا تحقرّنّ صغایرالآثام، فانها الموبقات).
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391)